VƯỢT QUA "ĐÈO BÀ HUYỆN".!

 

VƯỢT QUA "ĐÈO BÀ HUYỆN".!

Vách núi cheo leo cản trở đầy

Thôi đành dan mặt với trời mây

Thơ Bà Huyện viết, đèo Ngang đó

Lá cỏ chen hoa đá vướng giày

Mặc đá cản cây ta vẫn bước

Trèo non cho thoả đấng mày râu

Tên đề vách núi mong đời biết

Ta đã lên đèo nữ sĩ đây.! 

- Mặc dù đảng CS dùng CA (đá) để cản đường (cây) tranh đấu; Nhưng chúng ta bằng mọi cách phải vương lên cùng Đất Trời. 

- Không chịu khuất phục như xã hội phong kiến đương thời, mà Bà Huyện đang sống; Vì những thành phần quan lại xu nịnh, toàn những lá cỏ hoa dại và những đá dăm đã vướng chân Bà.

- Nhưng trong thời đại toàn cầu ngày nay, thành phần tuổi trẻ yêu nước nhất là đấng mày râu, không được chùn bước trong giai đoạn "dầu sôi lử bỏng", chỉ có một con đường "Tiến lên để Sống; Lùi lại là Chết". Đế nói về một quan niệm sống cần phải có nghị lực, ý chí, từ đó Bác Học (nhà uyên bác về văn học) Nguyễn Bá Học đã nói:"Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông". Được sinh ra trên đời là một diễm phúc đối với mỗi con người. Thế nhưng để tồn tại và sống cho đúng nghĩa, con người luôn phấn đấu để thật sự “thành người” là cả một thời gian dài đấu tranh.

- Khi tranh đấu đã thành công, vượt qua và lên tới đỉnh đèo rồi. Khi đó, chúng ta sẽ hãnh diện, vì đã đóng góp công sức cho đất nước trong giai đoạn nầy.

QUA ĐÈO NGANG

Có nơi đâu đẹp tuyệt vời 

Như sông như núi, như người Việt Nam 

Câu thơ thể hiện niềm kiêu hãnh, tự hào về non sông đất trời Việt Nam. Thiên nhiên trên quê hương ta có vẻ đẹp mộng mơ, chan hoà sức sống. Chính vì vậy, thiên nhiên luôn là dề tài bất tận của thi ca. Lúc thì lung linh, huyền diệu như trong mộng, lúc lại rực rỡ, kiêu sa tựa ánh mặt trời. Nhưng đồng thời, cảnh vật cũng sẽ nhuốm màu ảm đạm, thê lương dưới ánh mắt của các thi nhân mang một tâm sự u hoài khi sáng tác một bài thơ tức cảnh. Vì thế, đại thi hào Nguyễn Du đã từng nói: "Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ". Câu thơ thật thích hợp khi ta liên tưởng đến bà Huyện Thanh Quan với bài thơ Qua đèo Ngang.

Tên thật của Bà là Nguyễn Thị Hinh sống trong nửa đầu thế kỷ 19. Quê ở làng Nghi Tàm, ven Hồ Tây, kinh thành Thăng Long. Bà xuất thân trong một gia đình quan lại, có nhan sắc, có học, có tài thơ Nôm, giỏi nữ công gia chánh – bà được vua Minh Mệnh mời vào kinh đô Phú Xuân làm nữ quan “Cung trung giáo tập”. Chồng bà là Lưu Nghi làm tri huyện Thanh Quan, tỉnh Thái Bình, nên người đời trân trọng gọi bà là Bà huyện Thanh Quan. 

Bà chỉ còn để lại 6 bài thơ Nôm thất ngôn bát cú Đường luật:

1. Qua Đèo Ngang 

2. Chiều hôm nhớ nhà 

3. Thăng Long thành hoài cổ 

4. Chùa Trấn Bắc 

5. Chơi Đài Khán Xuân Trấn võ 

6. Tức cảnh chiều thu”.

Phải hiểu rõ và yêu quý bài thơ mới thấy hết được tài năng cũng như tư tưởng luôn hướng về quê hương đất nước và gia đình của bà Huyện Thanh Quan. Ai dám bảo rằng người phụ nữ trong xã hội phong kiến không có được những tình cảm thiêng liêng đó? 

Chỉ mới đọc hai câu đầu của bài thơ thôi: 

"Bước tới đèo Ngang bóng xế tà 

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa"

Ta đã nhận ngay ra một nỗi buồn xa vắng. 

Câu thơ với những từ "bóng xế tà" và sự hiện diện của điệp từ "chen" cùng cách gieo vần "lá", "đá" đã tạo nên sự cô đơn, tĩnh mịch. Từ "tà" đã vẽ lên hình ảnh buổi chiều sắp tàn, biến mất. 

Thơ của bà thường nói đến cảnh hoàng hôn, man mác buồn, giọng điệu du dương, ngôn ngữ trang nhã, hồn thơ đẹp, điêu luyện. 

Trên đường vào Phú Xuân…, bước tới Đèo Ngang lúc chiều tà, cảm xúc dâng trào lòng người, Bà huyện Thanh Quan sáng tác bài “Qua Đèo Ngang”. Bài thơ tả cảnh Đèo Ngang lúc xế tà và nói lên nỗi buồn cô đơn, nỗi nhớ nhà của người lữ khách "nữ sĩ". 

Lần đầu nữ sĩ “bước tới Đèo Ngang”, đứng dưới chân con đèo “đệ nhất hùng quan” này, địa giới tự nhiên giữa hai tỉnh Hà Tĩnh – Quảng bình, vào thời điểm “bóng xế tà”, lúc mặt trời đã nằm ngang sườn núi, ánh mặt trời đã “tà”, đã nghiêng, đã chênh chênh. Trời sắp tối. Âm “tà” cũng gợi buồn thấm thía. Câu 2, tả cảnh sắc: cỏ cây, lá, hoa… đá. Hai vế tiểu đối, điệp ngữ “chen”, vần lưng: “đá” – “lá”, vần chân: “tà” – “hoa”, thơ giàu âm điệu, réo rắt như một tiếng lòng, biểu lộ sự ngạc nhiên và xúc động về cảnh sắc hoang vắng nơi Đèo Ngang 200 năm về trước: 

“Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”.

Chỉ có hoa rừng, hoa dại, hoa sim, hoa mua. Cỏ cây, hoa lá phải “chen” với đá mới tồn tại được. Cảnh vật hoang sơ, hoang dại đến nao lòng. 

Yếu tố thời gian làm cho câu thơ thêm phần buồn bã. Ca dao cũng đã có câu: 

Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Ngó về quê Mẹ ruột đau chín chiều

Hay:

Vẳng nghe chim vịt kêu chiều 

Bâng khuâng nhớ mẹ, chín chiều ruột đau

 

Thế mới biết, những tình cảm cao quý của mỗi người dường như gặp nhau ở một điểm. Đó chính là thời gian. Mà quãng thời gian thích hợp nhất để bộc lộ sự nhớ nhung khắc khoải chính là lúc chiều về. Ở bài thơ Qua đèo Ngang, tác giả bỗng dâng lên cảm xúc man mác khi bà bắt gặp ánh hoàng hôn bao phủ cảnh vật ở Hoành Sơn. Cảnh vật đã buồn lại trống vắng hơn bởi điệp từ "chen" ở câu thứ hai. Nó làm cho người đọc thơ bỗng cảm nhận được sự hoang vắng của đèo Ngang lúc chiều tà, bóng xế mặc dù nơi đây rất đẹp: có cỏ cây, đá, lá, hoa. Vì ở đây vắng vẻ quá nên thi sĩ đã phóng tầm mắt để tìm kiếm một chút gì gọi là sự sống linh động. Và kìa, phía xa xa dưới chân đèo xuất hiện hình ảnh: 

"Lom khom dưới núi tiều vài chú 

Lác đác bên sông, chợ (rợ) mấy nhà". 

Câu thơ gợi cho tả hình dung trong ánh hoàng hôn lạnh lẽo, mấy người tiều phu đang đốn củi, mấy quán chợ xiêu xiêu trong gió.Đảo ngữ đưa hai từ láy "lom khom", "lác đác" lên đầu câu đã được tác giả sử dụng như nhấn mạnh thêm sự u hoài ở đây. Nhà thơ đi tìm một sự sống nhưng sự sống đó lại làm cho cảnh vật héo hắt, buồn bã hơn, xa vắng hơn. Sự đối lập vốn có của hai câu thực khiến cho cảnh trên sông, dưới núi thêm rời rạc,thưa thớt. Từ "vài", "mấy" như càng nói rõ thêm sự vắng vẻ ở nơi này. Trong sự hiu quạnh đó, bỗng nhiên vẳng lên tiếng kêu đều đều,man mác của loài chim quốc quốc,chim gia gia trong bóng hoàng hôn đang buông xuống.

"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc, 

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia". 

Từ ghép "đau lòng", "mỏi miệng" khiến cho ta có cám giác tha thiết, ray rứt. Từ nhớ nước, thương nhà là nỗi niềm của con chim quốc, chim gia gia do tác giả cảm nhận được hay chính là nghệ thuật ẩn dụ để nói lên tâm sự từ trong sâu thẳm tâm hồn của nữ sĩ? Nghệ thuật chơi chữ "quốc quốc gia gia" phải chăng là Tổ quốc và gia đình của Bà Huyện Thanh Quan thời bấy giờ? 

Sự song song về ý,về lời của hai câu thơ trong phần luận của bài thơ này nhằm nhấn mạnh tình cảm của bà Huyện Thanh Quan đối vớiTổ quốc, gia đình trước cảnh thật là khéo léo và tài tình. Từ thực tại của xã hội đương thời mà bà đang sống cho đến cảnh thực của đèo Ngang đã khiến cho tác giả sực nhớ đến mình và tâm sự: 

"Dừng chân dứng lại trời non nước

Một mảnh tình riêng ta với ta".

Câu kết của bài, ta cảm thấy nhà thơ có tâm sự u hoài về quá khứ. Dừng lại và quan sát bà chỉ thấy: trời, non, nước. Vũ trụ thật rộng lớn, xung quanh bà là cả một bầu trời với núi, với sông khiến cho con người cảm thấy mình bé nhỏ lại, đơn độc, trống vắng, ở đây, chỉ có một mình bà ta với ta, lại thêm mảnh tình riêng cho nước, cho nhà trong huyết quản đã làm cho cõi lòng nhà thơ như tê tái.Vũ trụ bao la quá! Con người cô đơn quá! Tất cả lại được diễn tả dưới ngòi bút tài hoa của người nữ sĩ, nên bài thơ là bức tranh đặc sắc.Từ ta với ta như một minh chứng cho nghệ thuật điêu luyện trong sáng tác thơ ca của bà Huyện Thanh Quan. Bởi vì cũng ta với ta nhưng nhà thơ Nguyễn Khuyến lại nói: 

Bác đến chơi đây ta với ta 

Là sự kết hợp của hai người: tuy hai mà một, tuy một mà hai. Còn bà Huyện lại: 

Một mảnh tình riêng ta với ta. 

Đã tô đậm thêm sự lẻ loi, đơn chiếc của mình. Qua câu thơ, ta như cảm nhận sâu sắc hơn nỗi niềm tâm sự của tác giả trước cảnh tình quê hương... 

Từ xưa đến nay, có nhiều nhà thơ tả cảnh đèo Ngang nhưng không ai thành công bằng bà Huyện Thanh Quan vì trong tác phẩm của bà có cả tâm hồn, tình cảm, nỗi lòng và tài năng của một cây bút tuyệt vời. Cả bài thơ được gieo vần "a" như chính tâm sự hoài cổ của tác giả. Chúng ta không tìm thấy dù chỉ một chút gọi là sự ồn ào trong cách miêu tả. Tất cả chỉ là sự trầm lắng, mênh mang như chính tâm sự của tác giả. 

Lời thơ nghe xao xuyến, bồi hồi làm cho người đọc xúc động cũng chính là những cảm xúc sâu lắng của bà Huyện Thanh Quan khi đặt chân lên đèo Ngang trong khung cảnh miền núi lúc hoàng hôn buông xuống. Cũng những cảm xúc ấy, ta sẽ gặp lại khi đọc bài "Chiều hôm nhớ nhà" của bà với câu: 

Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn 

Tiếng ốc xa đưa, vẳng trống dồn. 

Để tỏ lòng biết ơn đối với nhà thơ xưa đã cho ta những phút giây có được tình cảm tốt đẹp xuất phát từ đáy tâm hồn, từ sự rung cảm thật sự, người đời đã đặt một tên làng, một tên đường: Bà Huyện Thanh Quan để mãi mãi ghi nhớ tài năng cũng như tư tưởng tuyệt vời của người,nữ sĩ đối với non sông, đất nước một thời đã qua.

Julianna Phượng

Hay quá đọc xong đã cho Con ôn lại kiến thức đã đi qua.

Đông Lợi Long

Từ khi rời ghế nhà trường

Bôn ba cuộc sống, khôn lường thời gian

Giờ đây tương đối rảnh rang

Ngó qua, xem lại, mở mang chút gì.!

Phạm Trang

tôi đọc được bài này lúc còn đi học thì văn đâu chỉ có 7 .

Đông Lợi Long

Chào Cháu, đã ghé qua trang nhà của Bác... Vâng, văn thơ của các tác giả như Ba Huyện thanh Quan, Hồ xuân Hương, Cao bá Quát, Nguyễn Khuyến, Trần tế Xương, Tản Đà.v.v...Những bài thơ yêu nước, trào phúng, tự trào hoặc than thân theo vận nước nổi trôi thời Phong kiến hay Pháp thuộc, mà Cháu đã học trong chương trình VĂN các lớp cuối cấp Hai, đầu cấp Ba (8,9 và 10,11). Các lớp cấp Hai, trước năm 1975 là Trung học Đệ Nhất cấp; Cấp Ba là Trung học Đệ Nhị cấp. Cháu thi môn Văn được điểm 7/10 là khá rồi, nhưng nếu 7/20 thì dưới trung bỉnh rồi đấy. Nói cho vui vậy thôi...Cảm ơn Cháu nhiều.

Phạm Trang

không bác à. điểm số mà cháu thi văn tốt nghiệp cấp 2 là 9. nhưng chỉ do may mắn vì cô giáo đó thích ngắn gọn súc tích. đọc được sự pt sâu xa của bác cháu tiếc quá! đáng ra mình phải suy nghĩ rộng ra nữa thì khá hơn rồi. cảm ơn bác.

Đông Lợi Long

Thi môn Việt Văn cuối cấp hai với điểm 9 là khá rồi. Việc học không chỉ trên ghế nhà trường, mà nó theo ta luôn suốt cả đời, sự học bất luận thời gian, tuổi tác, sớm hay muộn. Với tuổi trẻ các Cháu cần phải học để mở mang kiến thức, để thấy được kỹ năng của mình. Kỹ năng là khả năng áp dụng kiến thức và hiểu biết của con người để thực hiện một cái gì đó, có thể là công việc kỹ thuật, tình cảm, chuyên môn, giao tiếp, sinh tồn, v.v.

Có rất nhiều quan điểm khác nhau về định nghĩa kỹ năng. Tuy nhiên nhìn chung, kỹ năng (tiếng Anh là Skill) là việc vận dụng khả năng/ năng lực của một người để giải quyết một hay nhiều việc nhằm tạo ra kết quả như mong muốn.

Người sở hữu kỹ năng thuần thục sẽ giải quyết vấn đề hiệu quả và nhận được nhiều thành tựu nổi bật trong lĩnh vực, chuyên môn của mình.

Chúc Cháu gặt hái thành công trong học vấn./.

Minh Loan

Dạ bài viết hay lắm anh! Em chúc anh thật nhiều niềm vui và dạt dào cảm xúc mỗi ngày ạ!

Đông Lợi Long

Cảm ơn Minh Loan; Chúc Bà ngoại và các Cháu luôn tươi trẻ, gia đình vui vẻ ngập tràn tiếng cười...nắc nẻ 😜🤪😍

Cuối năm ngày tháng nhiều bề bộn

Xong việc rồi về với cháu ngoan

Ngày tháng lu bu mùa lễ hội

Sống vui các cháu lớn khôn hơn.

Minh Loan

Đông Lợi Long dạ tuyệt vời lắm luôn anh! Em cảm ơn anh nhiều lắm ạ!