NHỮNG ĐIỀU ĐÚNG VÀ SAI CỦA CHÍNH PHỦ MỸ KHI NGĂN CHẶN CORONAVIRUS.

Thiếu thiết bị y tế

Mặt nạ, găng tay, áo choàng và quạt thông gió. Các bác sĩ, y tá, nhân viên y tế và bệnh viện trên cả nước, nhưng đặc biệt là ở những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của đại dịch, đang tranh giành các vật dụng thiết yếu để giúp những người bị virus tấn công và bảo vệ các chuyên gia y tế.

Việc thiếu nguồn cung cấp đầy đủ buộc nhân viên y tế phải xử dụng lại thiết bị vệ sinh hiện có hoặc tự tạo ra thiết bị tạm thời. Việc thiếu máy thở khiến các quan chức nhà nước lo ngại rằng họ sẽ sớm bị buộc phải thực hiện các biện pháp y tế, quyết định tại chỗ bệnh nhân nào nhận được sự hỗ trợ duy trì sự sống - và bệnh nhân nào không.

Hôm thứ ba, Thống đốc New York Andrew Cuomo phàn nàn rằng các tiểu bang, cùng với chính phủ liên bang, đang cạnh tranh về thiết bị, đẩy giá lên cho tất cả mọi người.

"Nó giống như cuộc đấu giá mua máy thở trên eBay giữa 50 tiểu bang", ông nói.

Lẽ ra đã không phải đi đến tình trạng này, Jeffrey Levi, giáo sư về ngành chính sách và quản lý y tế tại Đại học George Washington, nói: "Chính phủ Hoa Kỳ đã thất bại trong việc duy trì đầy đủ kho dự trữ vật tư cần thiết để đối phó với đại dịch như thế này - và sau đó lại chuyển động quá chậm khi bản chất của cuộc khủng hoảng hiện nay trở nên rõ ràng".

Và "Chúng ta đã mất nhiều tuần trong việc tăng cường năng lực sản xuất những thiết bị bảo vệ cá nhân và không bao giờ xử dụng đầy đủ thẩm quyền của chính phủ để bảo đảm rằng việc sản xuất đã diễn ra," ông nói.

Xét nghiệm trì trệ

Theo giáo sư Levi, việc cho xét nghiệm sớm, được thực hiện ở các quốc gia như Nam Hàn và Singapore, là chìa khóa để kiểm soát sự bùng phát của loại virus như Covid-19. Sự bất lực của chính phủ Hoa Kỳ trong việc này là một thất bại nghiêm trọng từ đó các biến chứng tiếp theo đã xảy ra.

"Tất cả các phản ứng với đại dịch đều phụ thuộc vào nhận thức tình huống - biết những gì đang xảy ra và nơi nó đang xảy ra", ông nói.

Không có thông tin này, các quan chức y tế công cộng về căn bản là bị mù, không biết điểm nóng virus tiếp theo sẽ bùng lên ở đâu. Xét nghiệm toàn diện có nghĩa là các bệnh nhân bị nhiễm bệnh có thể được xác định và cách ly, hạn chế nhu cầu về các lệnh phải ở nhà trên toàn tiểu bang khiến cho nền kinh tế Mỹ đóng băng và dẫn đến hàng triệu công nhân thất nghiệp.

Levi nói rằng trách nhiệm cho thất bại này thuộc về chính quyền Trump, vốn coi thường các kế hoạch ứng phó với đại dịch đã được thiết lập từ hơn một thập niên trước, trong nhiệm kỳ của tổng thống của George W Bush, mà cũng không mướn đủ người để vận hành bộ máy y tế công cộng.

"Lãnh đạo chính trị trong chính quyền này thực sự không tin vào chính phủ," Levi nói. "Điều đó đã thực sự cản trở sự sẵn lòng của họ trong việc khai thác các nguồn tài nguyên mà chính phủ liên bang đã phải đáp ứng vào thời điểm như thế này."

Các con số, đặc biệt là về xét nghiệm, chứng minh được điều này. Các xét nghiệm ban đầu được chính quyền gửi đi vào tháng Hai chỉ một số phòng thí nghiệm của Hoa Kỳ thì lại bị lỗi.

Đến giữa tháng 3, chính quyền đã hứa hẹn ít nhất 5 triệu xét nghiệm trả vào cuối tháng. Tuy nhiên, một phân tích độc lập về tổng số vào ngày 30/3, cho thấy chỉ khoảng một triệu xét nghiệm đã được thực hiện. Con số này nhiều hơn bất kỳ nước nào khác, nhưng dân số Hoa Kỳ là khoảng 329 triệu người.

Hơn nữa, vì quá trình xét nghiệm xảy ra sau những thiếu sót ban đầu, các phòng thí nghiệm phân tích kết quả bị quá tải, dẫn đến việc người được xét nghiệm phải chờ một tuần hoặc lâu hơn trước khi biết kết quả là họ có dương tính hay không.

Thông điệp 'bất nhất' và gấu ó chính trị

Trong cuộc họp báo chiều thứ Ba, Donald Trump đã đưa ra một viễn cảnh nghiệt ngã cho quốc gia.

"Tôi muốn mọi người Mỹ chuẩn bị tinh thần cho những ngày khó khăn nằm ở phía trước", ông nói.

Các cố vấn y tế công cộng của ông theo sau tuyên bố đó với các biểu đồ dự đoán ít nhất 100.000 người Mỹ sẽ tử vong vì virus ngay cả dưới những biện pháp ngăn chặn hiện tại.

Thông điệp của tổng thống hoàn toàn trái ngược với những nhận xét thậm chí chỉ một tuần trước đó, khi ông bày tỏ hy vọng rằng Hoa Kỳ có thể bắt đầu mở lại các doanh nghiệp vào kỳ nghỉ lễ giữa tháng Tư.

Trong tháng Giêng và tháng Hai, khi sự bùng phát virus đã tàn phá nền sản xuất của Trung cộng và bắt đầu tạo khủng hoảng lớn ở Ý, tổng thống liên tục gạt đi sự đe dọa đối với Mỹ. Sau vài trường hợp nhiễm đầu tiên ở Mỹ, Trump và các quan chức khác trong chính quyền ông nói tình hình đã được kiểm soát và dịch sẽ tan biến vào mùa hè "như một phép màu".

Thông điệp không nhất quán từ cấp lãnh đạo cao nhất thực sự là một vấn đề, Giáo sư Levi nói.

"Sẵn sàng để ứng phó với đại dịch là một môi trường thay đổi liên tục và đôi khi thông điệp của bạn cũng thay đổi. Tuy nhiên, trong trường hợp này, đã có những tuyên bố bất nhất xung quanh những thông điệp không phản ánh sự thay đổi trong khoa học hoặc những gì đang diễn ra trên mặt đất, mà thay vào đó phản ánh mối quan tâm chính trị. "

Tổng thống cũng tranh cãi với các thống đốc tiểu bang Dân chủ, chỉ trích Thống Đốc Andrew Cuomo của New York và sỉ nhục luôn Thống Đốc Gretchen Whitmer của Michigan trên Twitter. Ông nói rằng các nhà lãnh đạo tiểu bang cần phải "đánh giá cao" chính phủ liên bang.

Cách giản xã hội thất bại

Sinh viên đại học trong kỳ nghỉ xuân tràn ngập bãi biển Florida. Cư dân thành phố New York chật đầy xe điện ngầm. Một nhà thờ ở Louisiana tiếp tục chào đón hàng ngàn tín đồ mặc dù mục sư Tony Spell bị buộc tội hình sự vì vi phạm một quy định giới hạn các cuộc tụ họp đông người.

"Virus, chúng tôi tin rằng, có động cơ chính trị," Spell nói với một đài truyền hình địa phương.

"Chúng tôi giữ quyền tự do tôn giáo của mình, và chúng tôi sẽ tập hợp bất kể ai đó nói gì."

Trên khắp đất nước, có rất nhiều ví dụ về việc người Mỹ không thực hiện các cuộc kêu gọi tránh tiếp xúc gần gũi với xã hội của các chuyên gia y tế công cộng, đôi khi được trợ giúp bởi các quan chức chính quyền địa phương và tiểu bang miễn cưỡng ra lệnh cho các doanh nghiệp đóng cửa và công dân nên ở nhà.

"Nếu tôi nhiễm corona, tôi sẽ nhiễm corona", một người đi biển ở Florida nói với CBS News vào giữa tháng Ba. "Vấn đề là, tôi sẽ không để corona ngăn tôi tiệc tùng."

Ngay cả các quy định được thực hiện với ý định tốt nhất cũng có thể có hậu quả bất lợi. Cắt giảm các dịch vụ giao thông công cộng, chẳng hạn như tàu điện ngầm của New York, có thể đã dẫn đến các chuyến tàu và xe buýt đông đúc hơn. Các trường đại học gửi sinh viên về nhà với gia đình của họ có thể đã góp phần vào việc lây lan vi-rút bằng cách đưa các cá nhân bị nhiễm bệnh trở lại thành phố, khu phố và nhà chưa hoàn toàn giữ khoảng cách xã hội.

Sự thiếu rõ ràng trong lệnh của tổng thống trong việc ngăn chặn việc nhập cảnh vào Mỹ từ châu Âu, lúc đầu dường như áp dụng với công dân Mỹ cũng như công dân nước ngoài,  dẫn đến tình trạng dồn quá đông người tại các sân bay, nơi hành khách bị nhiễm bệnh không được sàng lọc, có thể dễ dàng lây truyền bệnh cho người khác.

Những quyết định như thế có thể đã gây ra hậu quả thảm khốc, cản trở những nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh trên toàn quốc - một việc tương đương với việc ném xăng vào đám cháy đang hoành hành.

NHỮNG ĐIỀU LÀM ĐÚNG

Gói kích thích khổng lồ

Quốc hội Hoa Kỳ thông qua dự luật cứu trợ coronavirus trị giá 2 ngàn tỷ đôla, bao gồm thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt cho nhiều người Mỹ, mở rộng hỗ trợ thất nghiệp, viện trợ cho các tiểu bang, cơ sở chăm sóc sức khỏe và các dịch vụ công cộng khác, hỗ trợ cho các ngành công nghiệp gặp khó khăn nhất và cho các doanh nghiệp nhỏ và cỡ trung bình vay những khoản tiền có thể không phải trả lại nếu họ tránh được việc phải sa thải nhân viên.

Đó là một bộ luật khổng lồ, phá kỷ lục, là kết quả của các cuộc đàm phán liên quan đến các nhà lãnh đạo Dân chủ và Cộng hòa tại Quốc hội, cũng như Bộ trưởng Tài chính Steve Mnuchin và các đại biểu của ông.

Graetz nói "Điều này nên được mô tả như một dự luật sinh tồn, không phải là một dự luật kích thích kinh tế", Graetz của Columbia, tác giả cuốn ''The Wolf at the Door: The Menace of Economic Insecurity and How to Fight It" (Con Sói ở cửa: Mối đe dọa của sự bất an kinh tế và cách chống lại nó).

"Mọi người đều có những thứ họ không thích hoặc họ mong muốn tốt hơn, không ai sẽ hoàn toàn hài lòng với dự luật này", ông nói, "nhưng tôi nghĩ rằng gói kích thích sẽ đạt điểm cao cho một khởi đầu."

Một phần của thách thức đối với các nhà lập pháp, Graetz nói, là hệ thống bảo hiểm thất nghiệp hiện nay dành cho người lao động Mỹ đã lỗi thời - một sự chắp vá của các chương trình do nhà nước điều chỉnh với các yêu cầu về lợi ích và trình độ khác nhau không phù hợp với nền kinh tế hiện đại. Quốc hội đã cố gắng giải quyết vấn đề này trong luật virus corona bằng cách bảo đảm rằng những người lao động tự do và thế giới của những người tự làm chủ cũng được bảo hiểm và tạm thời bổ sung các quyền lợi hiện có.

"Nó có thể sẽ là quá ít đối với nhiều người, nhưng đó là giải pháp duy nhất hiện có," ông nói. "Quốc hội đã bắt đầu quá trình này với một vị trí rất yếu trong việc có một hệ thống bảo vệ xã hội vững chắc hoặc mạng lưới an toàn để từ đó cải thiện."

Cả Trump và Chủ tịch Quốc hội đảng Dân chủ Nancy Pelosi đã nói về việc sẽ đưa ra với một dự luật viện trợ khác, có lẽ với đầu tư cơ sở hạ tầng và các lợi ích chăm sóc sức khỏe bổ sung, cho thấy sự hợp tác giữa hai đảng gần đây chỉ là một sự khởi đầu.

Hỏa lực nghiên cứu

Nếu virus corona phơi bày một số lỗ hổng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của Hoa Kỳ - chi phí cao, thiếu bảo hiểm toàn cầu và chuỗi cung ứng không thể chịu được cú sốc - nó cũng có thể làm nổi bật sức mạnh của cơ sở hạ tầng của ngành nghiên cứu và phát triển thuốc của nước này.

Các nhà sản xuất dược phẩm và các nhà nghiên cứu y tế đang gấp rút tìm hiểu thêm về virus này trong nỗ lực đưa ra các chiến lược mới để đánh bại đại dịch.

Một công ty đã chế ra một xét nghiệm có kết quả nhanh mới có thể xác định được những người bị nhiễm virus gần như ngay lập tức, chấm dứt nạn xét nghiệm bị tồn đọng hiện tại và cho phép các quan chức y tế công cộng nhanh chóng xác định các điểm nóng mới bùng phát và đưa ra quyết định kiểm dịch.

"Triển vọng dài hạn quanh việc chế vắc-xin và phát triển trị liệu đang khích lệ hơn," Levi nói.

"Nghiên cứu khoa học đang được thực hiện."

Ông nói thêm rằng các công ty dược phẩm đang nghiên cứu các phương pháp điều trị và chữa bệnh đang nhận được sự đảm bảo từ chính phủ rằng sẽ có thị trường cho các sản phẩm của họ và họ sẽ được đền bù thỏa đáng cho các khoản đầu tư. Vấn đề, ông nói, là những nỗ lực được thực hiện ngày hôm nay sẽ phải mất vài tháng - hoặc lâu hơn - trước khi chúng cho thấy kết quả.

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell mới đây đưa ra hình dung rằng nền kinh tế Hoa Kỳ có thể sẽ đi qua con đường gập ghềnh hơn so với nhiều người dự đoán – trong quá trình đó, các hoạt động kinh doanh lúc chạy lúc dừng trong nhiều tháng tới, cho đến khi người ta có thể tìm ra một phương pháp điều trị hiệu quả hoặc vắc-xin ngừa virus corona chủng mới.

Tòa Bạch ốc không gia hạn các quy định hướng dẫn mở cửa kinh tế vừa hết hạn ngày thứ Năm 1-5-20, vào lúc mà phân nửa trong số các tiểu bang Mỹ xúc tiến chiến lược riêng để nới lỏng các hạn chế đối với các nhà hàng, cửa hàng bán lẻ và các doanh nghiệp khác đã phải đóng cửa trong cuộc khủng hoảng dịch COVID-19. Bộ Lao động cho thấy khoảng 30 triệu người Mỹ đã xin trợ cấp thất nghiệp tính từ ngày 21 tháng 3. Con số người thất nghiệp chiếm tới 18,4% dân số trong độ tuổi lao động ở Hoa Kỳ, mức độ chưa từng thấy kể từ cuộc Đại Suy thoái trong những năm của thập niên 1930.

Anthony Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ, dự đoán rằng sẽ mất ít nhất một năm trước khi có được vắc-xin phổ biến. Mục tiêu của chính sách y tế công cộng hiện nay là hạn chế số lượng vi rút gây ra cho dân chúng cho đến ngày đó.

Lãnh đạo tiểu bang

Hệ thống chính phủ liên bang Hoa Kỳ, vốn ủy thác nhiều quyền lực rộng lớn cho các tiểu bang, đã được chứng minh là cả một phước lành và một lời nguyền. Trong thời gian tốt, nó cho phép các nhà lãnh đạo cấp tiểu bang được thử nghiệm các giải pháp chính sách công khác nhau, thử nghiệm các phương pháp tốt nhất mà sau đó có thể được áp dụng trên toàn quốc.

Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra đại dịch chết người, một phản ứng chắp vá có thể không thỏa đáng - và dẫn đến cái chết có thể không tránh được cũng như gián đoạn kinh tế.

"Mọi thống đốc đều tự mình đưa ra quyết định," Levi nói. "Một số đang đưa ra quyết định tốt; một số thì không."

 

Tàu bệnh viện của Hải quân Hoa Kỳ USNS Comfort đi ngang qua Tượng Nữ thần Tự do

Ông đơn cử các thống đốc như Gavin Newsom ở California và Jay Inslee của Washington, những người đã sớm đóng cửa các trường học và ban hành các lệnh ở nhà dẫn đến kết quả virus lây lan chậm hơn trong cộng đồng của họ.

Thống đốc Ohio là Mike DeWine cũng đã nhận được lời khen ngợi từ nhiều phía về những bước đi quyết định đầu tiên của ông mà vào thời điểm đó được một số người coi là quá quyết liệt.

Giới chức y tế cho biết hầu hết các khu vực đô thị lớn của Hoa Kỳ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề như thành phố New York. Điều đó, họ nói, có thể không phải là như vậy.

Một số tiểu bang đang nỗ lực để tránh số phận như New York, nhưng Levi cảnh báo rằng những nỗ lực của họ có thể bị cản trở bởi các địa điểm khác không làm đủ.

Vấn đề chúng ta gặp phải ở Mỹ, là khả năng đáp ứng thay đổi đáng kể trên từng tiểu bang tùy theo sự sẵn sàng đầu tư vào y tế công cộng.

"Chúng ta chỉ được bảo vệ từ (bằng với) các tiểu bang yếu nhất."