CHÍNH THỐNG, TIN LÀNH, CÔNG GIÁO VỚI NHỮNG KHÁC BIỆT

Nhà thờ chánh tòa Thánh Basil (Moscow): Đây là nhà thờ được đánh giá có kiến trúc độc đáo và đẹp nhất nước Nga và trên thế giới. Công trình được xây dựng theo lệnh của Sa hoàng Ivan từ năm 1555 đến năm 1561, cao 81 m, với kiến trúc độc đáo gồm 8 tòa tháp cùng đứng chung trên một nền. Mỗi tòa tháp tượng trưng cho một lần nước Nga đánh thắng quân Mông Cổ.

Nhìn từ trên cao, nhà thờ như ngôi sao 8 cánh mang nhiều ý nghĩa tâm linh và tôn giáo. Truyền thuyết cho rằng Sa hoàng Ivan đã cho chọc mù mắt kiến trúc sư Postnik Yakovlev để ông không thể tạo thêm ra những công trình thứ 2 có thể so sánh với nhà thờ thánh Basil. Nhà thờ nằm ở cuối Quảng trường Đỏ, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới từ năm 1990.

Những điều khác biệt căn bản:

Bí Tích  

Chính Thống : Có các bí tích: Giải tội, Hòa giải, Thống hối, Hôn phối, Rửa tội, Thánh thể, Thêm sức, Truyền chức thánh, Xức dầu bệnh nhân… 

Tin Lành : không gọi là Bí tích nhưng gọi là thánh lễ và chỉ công nhận hai thánh lễ: Báp-têm và Tiệc thánh. 

Công Giáo : Các bí tích gồm: Giải tội, Hòa giải, Thống hối, Hôn phối, Rửa tội, Thánh thể, Thêm sức, Truyền chức thánh, Xức dầu bệnh nhân… 

Đức Thánh Linh 

CT : Ngôi Ba của Đức Chúa Trời Ba Ngôi, đến từ nơi Cha mà thôi. Đức Chúa Cha ban Đức Chúa Thánh Linh qua sự cầu thay của Đức Chúa Con. Đức Chúa Con chỉ là trung gian mà thôi. 

TL : Đức Chúa Thánh Linh đến từ cả hai Đức Chúa Cha và Đức Chúa Con vì Đức Chúa Trời Ba Ngôi Hiệp Nhất. Tiếng Latin dùng chữ filioque. 

CG : Đồng niềm tin với Tin Lành 

      

Crystal Cathedral là một nhà thờ thuộc giáo phái Tin Lành ở Garden Grove, Orange County, California, tại Hoa Kỳ. Tòa nhà kính phản quang, được thiết kế bởi kiến trúc sư người Mỹ Philip Johnson, được hoàn thành vào năm 1981 với 2736 chỗ ngồi. Nhà thờ Crystal nổi tiếng với một trong những dụng cụ âm nhạc lớn nhất thế giới, Hazel Wright Memorial organ.
Vì thiếu tài chánh, nên trong vài năm gần đây Nhà thờ Crystal Cathedral phải sa thải nhân viên và cắt giảm tiền lương, nhưng các khoản nợ đã vượt qua 43 triệu USD, khiến tổ chức Crystal Cathedral phải tuyên bố phá sản vào năm 2010.
Nhà Thờ Kiếng nguyên trong tiếng Anh là “The Crystal Cathedral” tạm dịch là “Nhà thờ Chính Tòa Pha Lê” nhưng dân Việt Nam ta thường gọi là Nhà Thờ Kiếng vì đây là một kiến trúc đặc biệt sử dụng vật liệu bằng kiếng để xây cất nhà thờ. Nhà thờ tọa lạc tại thành phố Garden Grove phía Ðông Bắc khu Little Saigon tại miền Nam California, trước kia thuộc giáo phái Canh Tân (Reformed Church in America) Tin Lành, nhưng hiện nay là nhà thờ Chính Tòa Giáo Phận Orange của giáo hội Công Giáo La Mã.

Giáo Hoàng: Thẩm Quyền & Vô Ngộ 

CT : Tôn trọng Giáo hoàng như vị Giám mục của Rô-ma và thẩm quyền của Giáo hoàng không hơn các Giám mục khác trong Hội thánh chung. Không công nhận “Giáo hoàng vô ngộ.” 

TL : Tôn trọng Giáo hoàng là vị Lãnh đạo của Giáo hội Công Giáo và không có thẩm quyền gì trên các Hội Thánh Tin Lành hay Hội Thánh chung. Không công nhận sự “vô ngộ của Giáo hoàng.” 

CG : Tôn trọng Giáo hoàng như là đại diện của Chúa trên trần gian, liên tục kế thừa quyền của Thánh Phi-ê-rơ và “cầm chìa khóa của quyền lực” Tin rằng “Giáo hoàng vô ngộ.” Đức Giáo hoàng Rôma được ơn "Bất khả ngộ".(còn gọi là Vô ngộ (Infallibility) nghĩa là  không thể sai lầm)

Giáo Phẩm 

CT : Linh mục và Giám mục phải là Nam giới, riêng chấp sự (deacon) có thể là Nữ giới. Các Linh mục và Chấp sự có thể lập gia đình trước khi được phong chức. Riêng Giám mục thì phải độc thân. 

TL : Mục sư và Lãnh đạo giáo hội đa phần là lập gia đình. Có vài hệ phái như Anh Quốc, Giám Lý hay Lutheran công nhận chức vụ Mục sư cho phụ nữ nhưng điều này cũng gây nhiều tranh luận. 

CG : Tất cả hàng giáo phẩm phải là Nam giới. Riêng Linh mục và Giám mục phải độc thân. Ngoại trừ các vị từ Chính Thống hay Tin Lành chuyển qua mà đã lập gia đình. 

Hôn Nhân & Ly Dị 

CT : Hôn nhân là sự kết hợp mầu nhiệm giữa một người nam và một người nữ. Như là hình ảnh của Chúa Cứu Thế và Hội Thánh. Ly dị chỉ được cho phép khi có trường hợp ngoại tình. 

TL : Giống như Chính Thống. 

CG : Giống như Chính Thống, nhưng không cho phép ly dị trong bất kỳ trường hợp nào, ngoại trừ có sự chấp thuận từ bề trên. 

Kế Thừa Từ Các Sứ Đồ 

CT : Đây là điều tiên quyết của niềm tin Chính Thống vì phải có sự liên tục kế thừa vai trò lãnh đạo của Sứ đồ. 

TL : Sự liên tục kế thừa là không cần thiết vì chính Chúa Giê- su là đầu của Hội Thánh không phải con người. 

CG : Giống như niềm tin Chính Thống, Công Giáo cũng tin vào sự liên tục kế thừa vai trò lãnh đạo từ các Sứ Đồ. 

Kinh Thánh 

CT : Công nhận 39 sách trong Cựu Ước và 27 sách trong Tân Ước, dầu vậy cũng công nhận một số sách khác có cùng giá trị với 66 sách trên. Các sách này được gọi là Deuterocanonicals, Phần Kinh thánh phụ. Các sách khác và truyền thống của Giáo hội cũng quan trọng như giữ lời dạy từ Kinh thánh.

TL : Chỉ công nhận 39 sách trong Cựu Ước và 27 sách trong Tân Ước. công nhận những sách khác vì xem đây là điều không xác định – apocrypha. Chỉ có Kinh thánh là có thẩm quyền tối cao về mọi sinh hoạt của Hội Thánh. Truyền thống nào không phù họp với Kinh thánh phải bị loại bỏ.

CG : Không Công nhận các sách trong Kinh Thánh giống như Chính Thống. Các sách khác, truyền thống của Giáo hội, những quyết định của Giáo hoàng và hàng giáo phẩm cũng quan trọng như sự dạy dỗ từ Kinh thánh.

Mẹ Maria:Vô Nhiễm Nguyên Tội (Immaculate) & Hồn Xác Lên Trời (Assumption)

CT : Chính Thống gọi Mẹ Maria được “Dormition – An nghỉ,” chết và được chôn, không có hồn xác lên trời và cũng tin rằng Mẹ Maria không “vô nhiễm nguyên tội” vì bà cũng là một con người bị ảnh hưởng bởi tội tổ tông từ tổ phụ loài người, ông bà A-đam và Ê-va, lưu truyền. Mẹ Maria được gọi là Theotokos (người sinh ra Chúa). Bà là mẹ phần xác của Chúa Giê-su vì thế mà Chúa Giê-su được gọi là Đấng Thần Nhân. Kỷ niệm và tôn kính Mẹ Maria nhưng không thờ phượng.

TL :  Cả hai phần này đều bị bác bỏ vì chúng không được Kinh thánh và dữ liệu lịch sử chứng minh về việc Mẹ Maria thăng thiên cả hồn xác. Tin Lành tin Mẹ Maria đồng trinh khi sanh Chúa, nhưng không đồng trinh trọn đời. Bà là mẹ về phần xác của Chúa Giê-su nhưng về phần thiêng liêng Bà là một tạo vật của Ngài. Tôn kính Mẹ Maria nhưng không cầu nguyện và thờ lạy.

CG :  Cả hai phần này là Giáo lý của Công Giáo. Giáo lý “Vô Nhiễm Nguyên Tội” được Giáo hoàng Pius IX công nhận vào năm 1854. Công Giáo không xác định rằng Mẹ Maria có “chết” hay là “không chết” về phần thể xác. Giáo lý “Hồn Xác Lên Trời” được công nhận bởi Giáo Hoàng Pius XII vào ngày 1/11/1950. Tôn Mẹ Maria là Mẹ Thiên Chúa vì thế Bà có vai trò rất quan trọng trong việc thờ phượng và cầu nguyện. Thờ phượng và cầu nguyện qua Mẹ Maria.

Ngục Luyện Tội

CT : Tín có một nơi trung gian giữa đất và trời, nhưng việc làm sạch tội và thánh hóa đời sống Tín hữu là ngay trong cõi đời này, không phải đời sau. 

TL : Phủ nhận có Ngục Luyện Tội vì tin rằng sự hy sinh của Chúa Giê-su đã là Sinh Tế Trọn Vẹn cho người được cứu không cần phải có thêm một sự hình phạt nào cho người tin.

CG : Tin chắc đây là một nơi thanh tẩy tội lỗi để chuẩn bị cho Thiên Đàng. Đây cũng là chỗ để hình phạt và trả nợ tội lỗi đã phạm khi còn sống trên đất. 

Sự Cứu Chuộc Thánh  

CT :  Là “đức tin xuyên qua yêu thương” và là một tiến trình của cả cuộc đời. Mục đích tối hậu là mỗi Tín hữu phải Theosis, hiệp thông với Chúa, qua đời sống thánh thiện và tìm kiếm Chúa.Là người đặc biệt, phải thể hiện được vai trò như một người trung gian, bày tỏ phép lạ hay công việc của Thiên Chúa cho con người.

TL : Là “món quà vô giá” do Đức Chúa Trời ban bởi sự hy sinh của Chúa Giê-su mà thôi. Qua sự hy sinh của Chúa Giê-su, không cần điều gì khác thêm vào, người tin được cứu rỗi và nên thánh. Tín hữu được cứu để làm lành, chớ không phải làm lành để được cứu. Tất cả mọi người tin Chúa đều là thánh và chỉ có một Đấng Trung Gian giữa Đức Chúa Trời và con người là Chúa Giê-su. 

CG : Người tin được cứu bởi ân điển của Chúa, được bắt đầu bởi Bí tích rửa tội và liên tục giữ các bí tích như là sống trong "Dòng chảy của ân sủng". Niềm tin này rất giống Chính Thống. Ví dụ như một người thể hiện được hai phép lạ thì mới được gọi là Thánh.

Thánh Lễ Tiệc Thánh (Thân và Huyết hay Mình và Máu)

CT : Được gọi là Bí tích (bí là huyền bí) vì bánh và rượu hóa nên thân và huyết thật của Chúa Cứu Thế và qua thánh lễ này sự hy sinh của Chúa Giê-su được tái thể hiện và ban sự tha tội. Chỉ có Hội viên mới được nhận. Tín hữu được nhận cả hai phần: bánh và nước nho.

TL : Được xem như biểu tượng mà thôi.Bánh và rượu nho không hóa thành thân và huyết thật. Vì thế sự cứu chuộc không dựa vào các thánh lễ nhưng chỉ qua sự hy sinh của Chúa Giê-su. Tín hữu từ nơi khác đến cũng có thể được tham dự và được nhận cả bánh và nước nho. 

CG : Được xây dựng giống như niềm tin của Chính Thống. Thường được gọi là Bí Tích Thánh Thể hay Mình Thánh.Tín hữu được nhận bánh và Linh mục nhận rượu nho. Cũng có vài Hội thánh ban phát cả bánh và nước nho cho Tín Hữu.

Thờ Phượng

CT : Cử hành Bí tích, đặc biệt là Bí tích Thánh Thể là trọng tâm của sự thờ phượng. Có dùng nhiều hình tượng trong sự thờ phượng. Cầu nguyện qua Mẹ Maria và các thánh. 

TL : Sự thờ phượng trong Tin Lành rất đa dạng từ truyền thống (Anh Giáo) cho đến rất tự do (Ngũ Tuần). Sự ca ngợi cầu nguyện và phần giảng luận là trọng tâm của sự thờ phượng. Tuyệt đối không có hình tượng và không cầu nguyện với hình tượng. Chỉ thờ phượng và cầu nguyện với Đức Chúa Trời Ba Ngôi qua trung gian của Chúa Giêsu mà thôi.

CG : Sự thờ phượng xoay quanh thánh lễ Misa = Holy Mass hay Bí tích Thánh Thể cùng với đọc sách thánh. Dùng hình tượng trong sự thờ phượng và cầu nguyện với hình tượng. Ngoài Chúa Ba Ngôi, còn có sự cầu nguyện với Mẹ Maria, các thánh và người thân qua đời.

Tổ Chức Hành Chánh 

CT : Hàng dọc, quyền của Giáo hội rất lớn

TL : Hàng ngang, tôn trọng quyền của Hội Thánh Địa Phương như một thực thể tự trị có Chúa làm đầu

CG : Hàng dọc và được chi phối bởi Vatican.

    

Đây là nhà thờ Công giáo La Mã ở Cologne, Đức, thờ thánh Peter và Đức mẹ Maria.

Cologne với quy mô và kiến trúc độc đáo, đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới và là công trình kiến trúc nổi tiếng nhất nước Đức. Mỗi ngày có tới 20.000 khách du lịch.